Bernardyn to olbrzymi pies typu górskiego, zaliczany do grupy molosów. Jeden z narodowych symbolów Szwajcarii charakteryzujący się spokojnym usposobieniem. Jest to jedna z największych i najcięższych ras psów.
Wiele osób zna go jako psa ratownika z baryłką z rumem przymocowaną do obroży, lecz w jaki sposób powstało takie wyobrażenie o tej rasie?
BERNARDYN – HISTORIA
Aby odpowiedzieć sobie na to pytanie, zacznijmy od opisu historii tej rasy. Ojczyzną bernardynów jest Szwajcaria, do której wraz z rzymskimi legionami podbijającymi Europę zostali sprowadzeni ich przodkowie-molosy.
W Alpach – w wyniku oddziaływania odmiennych warunków klimatycznych oraz krzyżowania z rodzimymi rasami – ukształtowała się nowa rasa, której nazwa wywodzi się od nazwy klasztoru mnichów na na położonej na wyskokości 2469 m n.p.m. Wielkiej Przełęczy Św.Bernarda (przełęcz w Alpach, na granicy Włoch i Szwajcarii).
Klasztor został założony około 1050 roku przez Bernarda z Menthon i był również schroniskiem dla wędrowców. Początkowo mnisi wykorzystywali te olbrzymie czworonogi do obrony i stróżowania.
Od stróża do ratownika
Gdy dostrzeżono ich talent do tropienia zaczęto je wykorzystywać jako przewodników wyszukujących i ratujących zasypanych alpejskimi lawinami, zaginionych we śniegu i mgle pielgrzymów.
Początkowo towarzyszyły miejscowym przewodnikom. Później SAME wyruszały na akcje ratunkowe.
Nie potrzebowały przewodnika, potrafiły rozdzielić między siebie zadania.
Jak wyglądały ich akcje ratunkowe?
W skład psiej ekipy ratunkowej wchodziły 4 bernardyny. Jeden z nich po odnalezieniu poszkodowanego wracał z powrotem do klasztoru , aby sprowadzić pomoc! Z pośród pozostałych 3 psów, dwa kładły się obok poszkodowanego i ogrzewały go, a ostatni pies ratownik lizał go potwarzy, aby go ocucić!
Według legend miały w beczułkach przy obroży rum, który miał pokrzepiać odnalezionych, czekających na pomoc ludzi.
Młodsze psy uczyły się przeprowadzania akcji ratowniczych przez obserwację starszych psów.
Czworonogi z klasztoru św. Bernarda ocaliły wiele ludzkich istnień.
Najbardziej znanym z nich był pies Barry, żyjący w latach 1800-1814, który uratował 40 zaginionych i zasypanych przez lawiny turystów. Według legendy został zabity przy próbie uratowania 41 osoby (przestraszony, ranny człowiek uderzył go ostrym żelazem).
W rzeczywistości Barry, gdy się zestarzał i nie mógł już dalej pomagać mnichom w Przełęczy jako pies ratownik, trafił do Berna, gdzie żył aż do swej naturalnej śmierci. Jego ciało spreparowano i wypchano, a następnie wystawiono w Muzeum Narodowym w Bernie. W 1923 r. zastąpiono je gipsowym odlewem, a Barry’ego pochowano na cmentarzu dla zwierząt Cimetière des Chiens obok Paryża.
Przez długi czas jego imieniem nazywano po jednym szczenięciu z miotu.
Nowy rozdział – krzyżowanie z nowofunlandami
Mnisi przez wiele lat starannie prowadzili hodowlę bernardynów, jednak ciężkie zimy, między rokiem 1816-1818 spowodowały powstanie licznych lawin, w których zginęło wielu ratowników z brandy.
W celu zachowania rasy, zaczęto krzyżować ją z nowofundlandami – tak z pierwotnej odmiany krótkowłosej powstała długowłosa, która znacznie mniej sprawdzała się w surowych warunkach alpejskich (śnieg przyczepia się do długiej sierści, zamarza i staje się bardzo ciężki przez co utrudnia psom wędrówkę).
Mnisi postanowili więc, by do ratowania wykorzystywany był wyłącznie berdardyn krótkowłosy, a bernardyn długowłosy – sprzedawany. Od 1850 roku w dolinie hodowlę odmiany długowłosej prowadził kynolog Heinrich Schumacher. Dzięki jego staraniom psy z klasztoru uznano za rasę i nazwano psami św. Bernarda.
2 czerwca 1887 roku na Międzynarodowym Kongresie Kynologicznym w Zurychu zatwierdzono wzorzec rasy.
W Polsce pierwsze psy tej rasy pojawiły się w okresie międzywojennym; hodowla zaczęła się rozwijać w 1972 r.
Obecnie bernardynów nie używa się już w ratownictwie, zostały one zastąpione przez lżejsze i sprawniejsze owczarki oraz retrievery. Dziś olbrzymy o gołębim sercu są przede wszystkim towarzyszami rodziny i stróżami.
BERNARDYN – OPIS
Zgodnie ze wzorcami FCI (wzorce Międzynarodowej Federacji Kynologicznej – zawierają szczegółowe opisy cech danej rasy psów) bernardyny należą do II grupy – „Pinczery, sznaucery, molosy i szwajcarskie psy do bydła”, sekcji 2.2 – molosy typu górskiego, nr wzorca 61. Nie podlegają próbom pracy. Są to psy do towarzystwa, stróżujące i gospodarskie.
Bernardyn – waga, budowa, wygląd
Ważą od 64 do 120 kg ( w wieku pół roku ważą ok. 40 kg). Wysokość w kłębie: samce od 70 do 90 cm, suki od 65 do 80 cm. Żyją od 8 do 10 lat, a dojrzałość płciową osiągają w wieku 3 lat.
Bernardyny to psy o imponującym wyglądzie – duże, masywne o mocnej budowie, mocno umięśnione. Mają dużą i bardzo silną głowę, wyrazisty kłąb.
Maść to tricolor: brąz, biel i mahoń. Klatka piersiowa, szyja, kufa, kończyny i końcówka ogona są białe. Psy te linieją dwa razy do roku. Mają ciemne, zwisające, miękkie uszy w kształcie trójkąta. Oczy ciemne, zawsze otoczone sierścią o ciemnej barwie. Z boku pyska zwisa kącik wargi dolnej.
Bernardyn – odmiany
- bernardyn krótkowłosy (Stockhaar) – ma mieć włos okrywowy gęsty, prosty przylegający i twardy; obfity i gęsty podszerstek; niewielkie portki na udach, ogon porośnięty gęstym włosem
- bernardyn długowłosy – średniej długości, prosty włos okrywowy, krótki na głowie i kufie; obfity podszerstek; zwykle nieco pofalowana sierść na zadzie i udach; pióra na nogach przednich; spore portki na udach; dobrze owłosiony ogon.
Bernardyny poruszają się harmonijnie, z dobrym wykrokiem i mocnym napędem kończyn tylnych. Kończyny poruszają się w liniach prostych, a grzbiet pozostaje równy i mocny.
BERNARDYN – CHARAKTER
Mimo, że wygląd tych olbrzymów może budzić u nas poczucie strachu, są to psy o łagodnym usposobieniu. Przyjacielskie, wierne i łagodne. Temperament spokojny do żywego i czujnego.
Uwielbiają towarzystwo człowieka, są lojalne i mocno przywiązane do swojego właściciela (nierzadko stają w obronie swoich opiekunów), a zarazem dość nieufne (lecz nieagresywne) względem obcych.
Wymagają bliskiego kontaktu z domownikami, z pośród których żadnego nie wyróżniają. Również rodziny z dziećmi są dobrym domem dla tych czworonogów, ponieważ bernardyny są wspaniałymi przyjaciółmi i opiekunami dla dzieci. Trzeba jedynie uważać, aby ze względu na swoje rozmiary, nie wyrządziły naszym pociechom niechcący krzywdy.
Nie przeszkadzają im inni czworonożni przyjaciele (nawet koty) – są względem nich tolerancyjne i spokojne.
Bardzo energiczne, niezależnie od wieku kochają zabawę. Trzeba jednak pozwolić, aby same dawkowały sobie ruch. Jego nadmiar może spowodować nadwyrężenie stawów i być szkodliwy szczególnie dla młodych psów i szczeniaków.
Bernardyn – pies do mieszkania czy do domu z ogrodem?
Ze względu na swoje rozmiary potrzebują dużej przestrzeni, najlepiej czują się w domu z ogrodem. Mogą mieszkać w kojcu, lecz należy pamiętać o zapewnieniu im stałego kontaktu z rodziną.
Psy te odradza się osobom mieszkających w piętrowych budynkach nie tylko ze względu na małą powierzchnię mieszkalną, ale również ze względu na schody, które dla rosnących, ciężkich szczeniąt mogą stanowić zbyt duże obciążenie dla łap.
Są niezwykle inteligentne, mają bardzo dobry węch. Odpowiednio wychowane są bardzo posłuszne, a ich szkolenie nie sprawia większych problemów.
Należy jednak pamiętać, że źle wychowany bernardyn ze względu na swoje olbrzymie rozmiary może stanowić spory problem dla właściciela. Dlatego najlepiej zacząć szkolić już 3-miesięczne szczenięta, postępując z nimi łagodnie i spokojnie, lecz stanowczo.
Mają genetycznie zaprogramowaną chęć niesienia pomocy, potrafią przewidywać różnego rodzaju zaburzenia atmosferyczne (m.in. lawiny).
BERNARDYN – PIELĘGNACJA I ŻYWIENIE
Są to psy dość łatwe w utrzymaniu. Ich sierść posiada właściwości samooczyszczania, w związku z czym wystarczy wyczesywać je raz w tygodniu. Szczenięta najlepiej czesać codziennie, ponieważ w ten sposób pomagamy im usuwać podszerstek.
Do czesania najlepiej używać grzebienia z długimi zębami, zaś do szczotkowania szczotki z dłuższymi kolcami, zakończonymi kuleczkami, aby nie drapały i nie raniły psu skóry.
Bernardyn długowłosy musi być czesany częściej, ponadto należy zwracać u niego uwagę na sierść za uszami, która ma tendencję do filcowania się; okolicę tę należy szczotkować kilka razy w tygodniu, a powstałe kłaczki jak najszybciej usunąć.
Ze względu na sporą skłonność do infekcji powinniśmy regularnie kontrolować uszy oraz oczy (odsłonięte spojówki ułatwiają rozwijanie się infekcjom).
Psy kąpiemy tylko w razie konieczności, najlepiej latem. Po kąpieli należy dobrze wysuszyć naszego pupila, ponieważ ich sierść sama długo schnie (minimum 2 doby) i zwierzę może się przeziębić.
Bernardyn – żywienie
Ze względu na swoje rozmiary pies jest dość kosztowny w utrzymaniu – dużo je, a dodatkowo powinniśmy mu zapewnić karmę dobrej jakości, co stanowi miesięcznie wydatek rzędu 300-400zł.
Jest to szczególnie ważne dla szczeniąt i psów w okresie dorastania – powinny otrzymywać karmę dla ras olbrzymich z dodatkiem glukozaminy i chondroityny, aby wspomóc prawidłowy rozwój układu ruchu.
Jak wszystkie duże psy, także bernardyny, wykazują skłonność do skrętu żołądka, dlatego posiłek powinniśmy im dzielić na dwie porcje, a po jedzeniu zapewnić im przynajmniej godzinę odpoczynku. Dietę należy dostosować do wieku i aktywności psa.
Pies ten wymaga regularnych spacerów, należy jednak pamiętać aby nie przemęczyć pupila. Spacer powinien trwać minimum 40 minut i najlepiej powtarzać go kilka razy dziennie. Jego wadą jest spore ślinienie się.
BERNARDYN – ZDROWIE
Bernardyny wykazują predyspozycję do występowania następujących schorzeń:
- Dysplazja stawów biodrowych;
- Osteochondroza stawu ramiennego (OCD);
- Rozszerzenie i skręt żołądka, które stanowi stan bezpośredniego zagrożenia życia dla psa. W razie wystąpienia należy bezwłocznie zgłosić się do weterynarza (skręt żołądka objawia się początkowo niepokojem, odruchem wymiotnym, zianiem, powiększeniem obrysu brzucha). Aby zapobiec temu schorzeniu należy pamiętać o zapewnieniu psu odpoczynku po posiłku;
- Wady powiek: ektropium (wywinięcie się dolnej powieki na zewnątrz), entropium (podwinięcie dolnej powieki do wewnątrz) oraz stany zapalne trzeciej powieki;
- Schorzenia serca – kardiomiopatia i podzastawkowe zwężenie ujścia aorty;
- Starsze psy – zwyrodnienia stawów i kręgosłupa;
- Ślinotok;
- Stany zapalne uszu – naszą uwagę powinno zwrócić częste drapanie tej okolicy
„Bernardyn do adopcji” – czy to pies dla Ciebie?
Bernardyn to wierny towarzysz rodziny i czujny stróż domu. Jednak zanim zdecydujemy się na takiego przyjaciela, zastanówmy się czy jesteśmy w stanie zapewnić mu odpowiednią powierzchnię do życia, prawidłową dietę oraz czy mamy czas, który będziemy mogli poświęcić naszemu pupilowi.
Pamiętajmy, że ze względu na swoje rozmiary, ten olbrzymi pies nie nadaje się do życia w bloku; najlepiej czuje się w domu z ogrodem, który daje mu możliwość swobodnego poruszania się.
Wymaga odpowiedniego wychowania i stanowczości przy postępowaniu z nim. Jeśli jednak dobrze zadbamy o tego olbrzymiego psiaka, z pewnością odwdzięczy nam się swoim oddaniem i wniesie dużo radości do naszego życia.
Ewelina Hass
studentka weterynarii na UCMW UJ-UR w Krakowie.
20 Comments